Yidiş (Yiddish) Müzik Türü Hakkında
Yidiş (Yiddish) bir Almanca-İbranice karışımı bir dildir. 9.yy’da oluşmaya başlayan dil günümüze kadar uzanmış.
İki kültürü harmanlayarak günümüzde yaklaşık 2 milyon kişinin konuştuğu bir dil haline gelmiştir. Yahudilerin 9.yy’da Roma’dan sürülmesiyle (Sürülen yahudiler Aşkenaz Yahudileri ismini almıştır) o zamanın İbranice’si; Almanca, Latince ve Doğu avrupa slav dillerinden etkilenerek günümüze ulaşmıştır. İbrani alfabesi kullanılarak yazılmıştır.
Yidiş müzikleri genelde içinde acı, keder ve özlem barındıran ifadeler bulunur. Yidiş Müziği’nin babası olduğu söylenen Hollandalı Leo Fuld II. Dünya savaşında büyük bir ailesinin büyük bir bölümünü savaşta kaybetmiş.
Ve Leo Fuld’dan itibaren Yiddiş müziğindeki devrimsel sözler yerini acıya kedere bırakmış.
18. yy’da Polonya’nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle. İbrani edebiyatı ve Yidiş Müziği’nin kurucuları kabul edilen bazı sanatçılar ilk önce İzmir olmak üzere İstanbul, Bursa’nın nezih semtlerine yerleşmişlerdir. Osmanlı paşalarının bu değerli sanatçılara kanat açması ayrıca çok önemli. En önemli göç 19. yy’da gelmiştir. Yahudilerin bizim Türk talebelerine öğrettikleri sayesinde bir çok Türk sanatçı çıkmıştır. Ve onlarda Osmanlı-Türk müziğinden etkilenip bir çok alanda kendilerini yenilemişler :) Tamamen kültür karmaşası yaşanmış.
Klasik müzik dinlemeyi çok severim. Beni etkileyen müziğin tamamen melodisi bizim Klasik Türk Müziğinin melodilerine çok benzemesinden ötürü olabilir. Sanat güneşimiz Zeki Müren’in bu tarz şarkı türlerininden de ilham aldığını düşünüyorum.
Örnek olarak ilk karşılaşmamda dinlediğim hoşuma giden şu müziğe bakın:
Sözleri
Pazara giden bir vagonda
Gözleri kederli olan bir buzağı var.
Onun yukarısında bir kırlangıç var
Gökyüzünde hızla kanatlanıyor.Koro:
Rüzgarlar nasıl gülüyor
Tüm güçleriyle gülüyorlar
Tüm gün boyunca gül ve gül
Ve yaz gecesinin yarısı.
Dona, dona, dona …“Şikayet etmeyi bırak,” dedi çiftçi,
“Sana buzağı olmanı kim söyledi?
Neden uçacak kanatların yok
Kırlangıç gibi gururlu ve özgür mü? “Koro
Buzağılar kolayca bağlanır ve kesilir
Sebebini asla bilmeden.
Ama kim özgürlüğe değer verirse,
Kırlangıç uçmayı öğrendiği gibi.
Doina ( Dona Dona) şarkısı hakkında daha detaylı bilgi için bakınız: https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%95%D7%A0%D7%94_%D7%93%D7%95%D7%A0%D7%94
Ben tarihçi veya müzikçi değilim aga ben yazılımcı adamım bilgim bu kadar :)
Veee çalışırken motive olmak ve sizi güne iyi başlatmasını tahmin ettiğim bir spotify listesini size bırakıyorum…
Dinleme tarifi: Kulaklıkla müzik düzeyini %60'a çıkararak ritimlere ayak uydurunuz.
https://open.spotify.com/album/0leYJMwf1bRd5CF2st0fdP?si=oyeE2-phSTiPqbF_hog6Rw
